विदेशबाट कम्तीमा पनि वर्षमा एकपटक छोराछोरीलाई भेट्न आउनुस्

 फागुन २३, २०७६ शुक्रबार १७:२७:२६ | डा‍. कपिलदेव उपाध्याय

काठमाण्डौ – वैदेशिक रोजगारीले गर्दा देशमा ठूलो मात्रामा रेमिट्यान्स भित्रिएको छ । धेरै युवायुवतीले अर्काकै देशमा भए पनि काम पाएका छन् । घरपरिवारको आर्थिक अवस्था सुध्रिएको छ । झट्ट हेर्दा वैदेशिक रोजगारीले परिवारदेखि देशको अर्थतन्त्रमा ठूलो टेवा पुर्‍याएको छ ।

तर वैदेशिक रोजगारीका नकारात्मक पक्षहरु पनि छन् । वैदेशिक रोजगारीले परिवारमा विभिन्न समस्या निम्त्याएको छ । घरको मूली विदेशमा काम गर्न जाँदा त्यसको असर बुवाआमा, श्रीमती र सन्तानलगायत परिवारका अन्य सदस्यमा परेको हुन्छ ।

श्रीमतीलाई एक्लोपन महसुस हुने र बढी दबाबमा काम गर्नुपर्ने हुन्छ । यसको नकारात्मक प्रभाव श्रीमान्–श्रीमतीबीचको सम्बन्धमा पनि परेको हुन्छ । यी सबै कुराको शिकार भएका हुन्छन् बालबालिका । यसले बालबालिकाको मानसिक सन्तुलनलाई प्रभावित गर्छ । छोराछोरीलाई छाडेर धन कमाउन विदेशिदा उनीहरुमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ । जसले उनीहरुमा मानसिक, शारीरिक तथा भावनात्मक रुपमा आघात गर्छ । 

अधिकांश परिवारमा पुरुष विदेश गएका हुन्छन् भने कतिपय अवस्थामा महिला अथवा कसैको आमा विदेश गएका हुन्छन् । यस्तै बुवाआमा दुवै जना वैदेशिक रोजगारीमा जाने र घरमा छोराछोरीलाई एक्लै छाड्ने अथवा आफन्तको जिम्मा लगाउने गरेको पनि पाइन्छ ।

माथिकामध्ये तेस्रो अवस्था एकदमै डरलाग्दो हो । यस्तोमा उनीहरुका छोराछोरीमा मानसिक असर त पर्छ नै । साथै छोराछोरी शारीरिक तथा यौन हिंसामा पनि पर्न सक्ने खतरा हुन्छ । त्यही भएर छोराछोरीको मानसिक तथा शरीरिक वृद्धि विकासका लागि बुवाआमाको साथ एकदमै आवश्यक हुन्छ ।

सामान्यतया ७/८ वर्षको उमेरदेखि १५/१६ वर्षको उमेरसम्म अलि धेरै कुरा जान्ने, सिक्ने उत्सुकता हुन्छ । साथै यो उमेरमा भावनात्मक रुपमा कमजोर पनि हुने भएकाले उनीहरुलाई एक्लै छोड्नुहुँदैन । 

आमाबुवाको अनुपस्थितिका कारण माया नपाएर उनीहरु एकोहोरिने र एकलकाँटे स्वाभावका हुन सक्छन् । यस्तै, गलत संगत, दूव्र्यसन र चोरीजस्ता कुलतमा फस्न सक्ने पनि हुन्छन् । यस्तोमा कस्तो खालको परिवार छ र परिवारका सदस्य कस्ता छन् भन्ने कुराले पनि विशेष महत्व राख्दछ । हजुरबुवा, हजुरआमा र काकाकाकीहरुको व्यवहारले पनि बच्चामा असर पार्छ । घरको वातावरण राम्रो छ । हुर्काइ  र सिकाइ राम्रो छ । सबैको सहयोग र माया छ भने बच्चालाई समस्या नहुन सक्छ । सासु–ससुरा र बुहारी मात्र भएको घरमा बेमेल भएर झगडा भइराख्यो भने त्यसको असर बच्चाहरुमा पर्छ ।

एक त आमाबुवा साथमा हुँदैनन् । त्यसैमाथि परिवारका अन्य सदस्यले माया नगरेमा, केटाकेटीका चाहनाको सम्बोधन नगरेमा अथवा झर्केर बोल्दा यसले बालमस्तिष्कमा नकारात्मक छाप पार्छ । त्यही भएर घरका सबै सदस्यको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ । बच्चाबच्चीलाई माया गर्ने र रेखदेख गर्ने कोही छन् भन्ने किसिमको अनुभूति उनीहरुलाई दिलाउनुपर्छ ।

छरछिमेक र विद्यालयको वातावरण

छरछिमेक तथा विद्यालयको वातावरणले पनि बालबालिकामा निकै प्रभाव पार्छ । त्यही भएर छिमेकी र नातेदारले वैदेशिक रोजगारीमा गएका अभिभावकका बालबालिकासँग प्रेमिल भएर कुरा गर्ने र उनीहरुप्रति आफ्नोपन देखाउने गर्नुपर्छ ।

यस्तै, विद्यालयमा कस्तो किसिमको वातावरण छ । त्यहाँका शिक्षक र विद्यार्थीहरुले गर्ने व्यवहार कस्तो छ भन्ने कुराले पनि बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्यलाई प्रभावित गर्छ । 

यसको असर उनीहरुको पढाइमा पनि पर्छ । यस्तोमा शिक्षक जिम्मेवार हुनुपर्छ । पढेन भनेर पिट्नुभन्दा पहिले बच्चाले किन पढ्नमा ध्यान दिँदैन भन्ने कुरा बुझ्नुपर्ने हुन्छ । शिक्षकले बालबालिकालाई पढ्न सहयोग गर्ने र नरम भएर प्रस्तुत हुने गरेमा त्यसको राम्रो प्रभाव उनीहरुमा पर्दछ ।

यस्तै, विद्यार्थीहरुलाई पनि सहयोगी भएर बस्न र एक अर्काको भावनाको कदर गर्न विद्यालयले सिकाउनुपर्छ । यस्ता सामान्य लाग्ने व्यवहारिक कुरामा ध्यान दिए विद्यार्थीले अनाहकमै मानसिक समस्याको सिकार बन्नुपर्दैन ।

अभिभावक वा आमाबुवा विदेशिएका विद्यार्थीहरुका लागि विद्यालयमा परामर्श गर्ने व्यवस्था गरिनुपर्छ । परामर्श क्षमता भएको कम्तीमा एकजना शिक्षक विद्यालयमा हुनुपर्छ ।

अभिभावक आफैँ सचेत बन्ने

वैदेशिक रोजगारीमा गएकाहरुका श्रीमतीमा डिप्रेशन हुने, चिन्तित रहने, र आत्महत्या गर्नेसम्मका समस्या देखिएका छन् । यस्तै, गाउँमा कुरा काट्नेहरुले विभिन्न दोष लगाएर र भ्रमात्मक कुरा गरेर महिलाको इज्जतमा धक्का लाग्ने खालको कुरा गर्ने गरेको पाइन्छ । यसले महिलालाई मात्र नभएर बच्चाहरुलाई पनि मानसिक रुपमा असर गर्दछ ।

श्रीमान्श्रीमतीबीचको सम्बन्धको सिधा असर छोराछोरीमा पर्न जान्छ । त्यसैले पतिपत्नीले सानो सानो कुरामा झगडा गर्ने र नबोलेर बस्ने गर्नुहुँदैन । बुवाआमाबीचको सम्बन्ध सुमधुर र प्रेमिल देखेर छोराछोरीमा आत्मविश्वास बढ्ने र उनीहरु सकारात्मक सोच्ने हुन्छ । त्यही भएर श्रीमान्श्रीमतीले जतिसक्दो मिलेर बस्नुपर्दछ । 

लामो समयसम्म परिवारबाट टाढिँदा श्रीमान्श्रीमतीबीचको सम्बन्ध बिग्रिने गरेका घटनाहरु पनि छन् । वैदेशिक रोजगारीको क्रममा एकअर्काबाट टाढा भएपनि सम्बन्धलाई सुमधर बनाइराख्नु पर्ने हुन्छ । यसको लागि एकअर्काप्रति विश्वासको खाँचो हुन्छ । एकले अर्कालाई शंका नगर्ने, फोन सम्पर्कमा रहने र मितव्ययी बन्ने गरेमा सम्बन्धमा समस्या आउँदैन ।  

धेरै समय टाढिएर बसे सम्बन्धमा फाटो आउने भएकोले कम्तीमा ६ महिना वा एक वर्षमा एकपटक घर आउने र परिवारसँग भेटघाट गर्ने गर्नुपर्छ । यसले छोराछोरीहरुसँग आत्मीयता बढ्छ भने श्रीमान्श्रीमतीबीच माया घट्दैन । 

पछिल्लो समय श्रीमान् विदेश जानेबित्तिकै छोराछोरी पढाउन भन्दै डेरा खोजेर सहरमा बस्ने चलन बढेको छ । घरको अवस्था त्यसै कमजोर हुन्छ । विदेश जानेबित्तिकै के के न हुने हो भनेर सहरतिर झर्छन् । विदेश गएकाले समयमा पैसा पठाउन सकेन भने घरव्यवहार चलाउन समस्या हुन्छ । यस्ता समस्याले महिलामा मानसिक अस्थिरता उब्जाउने गर्छ । जसको प्रत्यक्ष असर छोराछोरीमा पनि पर्छ । 

खासमा सबैभन्दा ठूलो कुरा भनेको परिवारमा खुसी हुनु हो । परिवारमा खुसी नै छैन भने परिवारका सबै सदस्यले त्यसको परिणाम भोग्नुपर्छ । त्यही भएर परिवारमा खुसी हुने वातावरण निर्माण गर्नुपर्छ । पैसाले मात्रै खुसी हुन सकिँदैन । सानोतिनो कुरामा पनि खुसी हुन सक्नुपर्छ । त्यसैले पैसाकै पछि दगुरेर वर्षौवर्ष परदेशमा बस्नु हुँदैन । सकेसम्म छोराछोरी र परिवारसँग बसेर स्वदेशमै केही गर्नु उत्तम हुन्छ । यदि विदेश नै जानु छ भने कम्तीमा ६ महिना वा एक वर्षमा एकपटक परिवारसँग भेटघाट गर्न आउनुपर्छ । 

(मनाेविद् डा. कपिलदेव उपाध्यायसँग गरेकाे कुराकानीमा आधारित)

अन्तिम अपडेट: मंसिर १६, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

डा‍. कपिलदेव उपाध्याय

डा‍. कपिलदेव उपाध्याय मनाेचिकित्सक हुनुहुन्छ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

नेपालमा आयाेजना हुने काभा पुरुष भलिबल क्लब च्याम्पियनशिपमा ५ वटा टाेली

२

एनपीएलको उद्घाटन खेलमा विराटनगरलाई हराउँदै जनकपुरको विजयी शुरुवात

३

एनपीएलको विजेताले एक करोड ११ लाख रुपैयाँ पुरस्कार पाउने

४

काठमाण्डौको तारकेश्वरमा बसको ढोकाबाट खसेर दुई जनाको ज्यान गयो

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई